RESTRUKTURYZACJA

Upadłość konsumencka to często ostatnia deska ratunku dla ludzi, którzy toną w długach i nie widzą już szansy na wyjście z kłopotów finansowych. Zmiany zaproponowane przez Rząd zmierzają do jeszcze większego uproszczenia procedur związanych z uzyskaniem oddłużenia i mają na celu zwiększenie „dostępności upadłości konsumenckiej”.

Do tej pory przesłanką, która znacznie utrudniała, a w wielu przypadkach uniemożliwiała ogłoszenie upadłości były przyczyny powstania stanu niewypłacalności. Jeśli zdaniem sądu dłużnik przyczynił się do powstania zadłużenia, to tracił szansę na oddłużenie. Nierzadko wpadnięcie w tzw. spiralę kredytową było postrzegane właśnie jako przyczynienie się do zwiększenia zadłużenia, albowiem dłużnicy wiedząc o tym, iż nie stać ich na kolejne kredyty zaciągali zobowiązania najczęściej aby pokryć starsze długi.

Najważniejszą zmianą, którą zaproponowano w projekcie ustawy zmieniającej Prawo Upadłościowe  będzie rezygnacja z wymogu badania przyczyn powstania stanu niewypłacalności. Okoliczności te będą brane pod uwagę przez sąd dopiero na etapie ustalenia okresu trwania okresu planu spłaty wierzycieli. Dotychczas plan taki może zostać ustalony na maksymalnie 36 miesięcy. Po nowelizacji będzie on trwał od 36 do 84 miesięcy.

Kolejną nowością, której do tej pory nie przewidywały przepisy będzie możliwość zawarcia układu z wierzycielami. Podobne rozwiązanie wprowadzono dla firm, które starają się zrestrukturyzować.

Nowe przepisy zakładają możliwość zawarcia układu z wierzycielami pod nadzorem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który będzie czuwał nad prawidłowością przebiegu całej procedury. Niniejsze rozwiązanie odciąży sądy upadłościowe, ponieważ niniejsza procedura doprowadzi do ograniczenia udziału sądu w postępowaniu.

Zmieni się też sposób zgłaszania swoich wierzytelności przez wierzycieli. Do tej pory były one kierowane do sądu, a sąd dopiero po ich otrzymaniu przekazywał je dalej do syndyka. Nowe przepisy wprowadzają możliwość kierowania zgłoszeń bezpośrednio do syndyka ustanowionego w postępowaniu. Niniejsze rozwiązanie znacznie przyspieszy postępowanie i odciąży sądy.

Na przestrzeni ostatnich lat obserwujemy znaczny wzrost ogłoszonych upadłości konsumenckich. Ułatwienia w tym zakresie na pewno spowodują wzrost ogłaszanych upadłości, ale miejmy nadzieję, ze przyczynią się również do przyspieszenia procedowania w sądach nad niniejszymi sprawami. 

Stosunkowo niedawno, bo od 01 stycznia 2016 roku wprowadzono nową regulację- Prawo Restrukturyzacyjne, które daje przedsiębiorcom szereg nowych możliwości, aby uratować swoje firmy i przywrócić im prawidłowy tok działalności. Nowe przepisy mają służyć zarówno Dłużnikom, albowiem stwarzają warunki prawne, aby dźwignąć firmy z kryzysu i w konsekwencji uniknąć upadłości, jak i Wierzycielom, ponieważ ułatwiają odzyskiwanie przysługujących im wierzytelności, przy jednoczesnym utrzymaniu kontrahenta w obrocie gospodarczym.

Aby Prawo Restrukturyzacyjne znalazło zastosowanie i mogło zostać zastosowane koniecznym jest podjęcie sprawnych i zdecydowanych działań, zarówno ze strony dłużnika, jak i jego wierzycieli.

Nasza Kancelaria oferuje Państwu pomoc w zdiagnozowaniu źródeł problemu i doboru odpowiedniego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego, po to aby zapewnić osiągniecie najlepszych rezultatów.

Poznając źródło Państwa problemów na podstawie przeprowadzonego audytu i analizy stanu Państwa przedsiębiorstwa zaproponujemy Państwu odpowiedni rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego , zapewnimy pomoc w przygotowaniu wniosku i planu restrukturyzacyjnego oraz zagwarantujemy bieżące doradztwo prawne, ekonomiczne  i procesowe w toku postępowania restrukturyzacyjnego.

Zakres naszych usług w obrębie prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego obejmuje:

• konsultacje i doradztwo na etapie przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości; analiza sytuacji ekonomicznej i prawnej przedsiębiorstwa, zdiagnozowanie przesłanek niewypłacalności i przesłanek ogłoszenia upadłości
• przygotowanie wniosków o ogłoszenie upadłości, zarówno dotyczących przedsiębiorców, jak również osób fizycznych („upadłość konsumencka”)
• reprezentowanie klientów przed sądem upadłościowym; działanie w roli pełnomocnika upadłego lub wierzyciela;
• sporządzanie pism i wniosków w postępowaniu upadłościowym, w szczególności zgłoszeń wierzytelności, sprzeciwów co do uznania lub odmowy uznania wierzytelności na liście wierzytelności, wniosków o wyłączenie z masy upadłości;

reprezentacja członków zarządu w postępowaniu dot. orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej;

Wielkimi krokami zbliżają się zapowiadane od dłuższego czasu zmiany w prawie upadłościowym. Planowane zmiany w dużej mierze dotyczą upadłości konsumenckiej, jednakże doniosłe zmiany mają zostać wprowadzone także w upadłościach przedsiębiorców.

Ustawodawca dąży do  ułatwienia i jeszcze większego uproszczenia warunków uzyskania oddłużenia osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Prym będą wiodły względy słuszności i humanitaryzmu, albowiem postępowanie będzie prowadzone tak, aby rzetelny dłużnik uzyskał możliwość oddłużenia, a jeśli jest to możliwe- roszczenia wierzycieli zostały zaspokojone w jak największym stopniu. Nowe przepisy miałyby wprowadzać uproszczony tryb upadłości konsumenckiej w sytuacji, tzw. upadłości bezmasowych- wówczas oddłużenie następowałaby jednocześnie z ogłoszenie upadłości. Nowością, dotychczas nieznaną prawu polskiemu upadłościowemu, byłaby możliwość zawarcia układu z wierzycielami w upadłości konsumenckiej a ponadto wprowadzenie tzw. prepacku, czyli przygotowanej likwidacji majątku dłużnika.

Istotną zmianą, którą proponuje Ustawodawca jest możliwość oddłużenia przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą bez ustalania planu spłat. Ponadto diametralnie zmienią się  przesłanki oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Aktualnie przesłanki reguluje art. 4914 przewiduje oddalenie wniosku, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Ponadto Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:

1) w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika,

2) ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono na podstawie przepisu art. 491²⁰,

3) dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,

4) czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli

- chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Ustawodawca planuje zlikwidować pierwszą przesłankę, a więc doprowadzenie do swojej niewypłacalności lub umyślne zwiększenie jej stopnia oraz tę mówiącą o niezgłoszeniu w terminie wniosku, a dodać nowe okoliczności prowadzące do oddalenia wniosku, a wiec:

- oddalenie wniosku gdy wobec dłużnika prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

- dłużnik został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo określone w przepisach art. 300, art. 301 oraz 302 KK lub art.. 586 KSH

Nowe regulacje mają również usprawnić pracę syndyków i tymczasowych nadzorców sądowych w zakresie poszukiwania informacji na temat majątku, a nadto poprzez wprowadzenie systemu teleinformatycznego dla postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, niniejsze sprawy mają być załatwiane szybciej i sprawniej.

Nie da się ukryć, iż aktualnie postępowania upadłościowe toczą się mozolnie i gro wniosków nadal jest oddalanych, albowiem kryteria kwalifikujące dłużników do zastosowania dobrodziejstwa oddłużenia nadal są dość restrykcyjne. Zmiany niewątpliwie umożliwią szerszemu gronu podmiotów skorzystanie z możliwości „wyjścia na prostą”, jednakże ułatwienia w tym zakresie niosą za sobą niebezpieczeństwo braku możliwości odzyskania swoich należności. Ponadto należy przewidywać, iż wraz z ułatwieniem uzyskania oddłużenia, banki i instytucje finansowe będą niechętnie udzielały kredytów, co może powodować olbrzymie trudności.

Jak wynika z raportu „InfoKREDYT” przygotowanego przez Związek Banków Polskich, na koniec 2016 roku kredyt posiadało 15,3 mln Polaków, średnie zadłużenie obywatela Polski posiadającego kredyt wyniosło ponad 38 tysięcy złotych, a łączna kwota wszystkich zobowiązań Polaków wynosi 576 miliardów złotych (źródło „Forbes”).

Trudno przewidzieć biorąc np. kredyt mieszkaniowy na 30 lat, co się wydarzy w przyszłości i czy będziemy w stanie spłacać zadłużenie. Często się zdarza, iż sytuacja finansowa pogarsza się w następstwie niespodziewanych okoliczności, na które nie mamy wpływu lub których nie mogliśmy przewidzieć.
Aby uwolnić się od pogłębiającego się zadłużenia często jedynym sposobem jest ogłoszenie upadłości, która pozwoli uwolnić się ze spirali długów i zacząć żyć normalnie.

Czy aby ogłosić upadłość konsumencką musimy posiadać majątek? Co w sytuacji, gdy jedynym składnikiem majątku jest nieruchomość obciążona hipoteką?

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż do upadłości konsumenckiej nie znajduje zastosowania art. 13 ust. 2 prawa upadłościowego, który stanowi, iż sad oddala wniosek o ogłoszenie upadłości w sytuacji gdy majątek dłużnika jest obciążony np. hipoteką. Jeżeli sąd uzna, iż zachodzą przesłanki do ogłoszenia upadłości konsumenckiej, wówczas nieruchomość zostanie sprzedana, a suma uzyskana z likwidacji majątku dłużnika zostanie przeznaczona na koszty związane z przeprowadzeniem sprzedaży (np. koszty wyceny) postepowania upadłościowego- do 10% sumy uzyskanej z likwidacji oraz zaspokojenie wierzycieli. Zgodnie z art. 49¹¹³ ust. 1-3 prawa upadłościowego, jeżeli konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.

Należy zatem zauważyć, iż ogłoszenie upadłości konsumenckiej może być niekorzystne dla wierzycieli zabezpieczonych hipotecznie, albowiem oczywistym jest, iż sprzedaż nieruchomości przez syndyka będzie dla nich mniej korzystna z uwagi na uzyskanie o sum mniejszych niż wartość rynkowa danej nieruchomości.

Zatem istnieją spore szanse na to, iż wierzyciele zabezpieczeni hipotecznie będą zainteresowani zawarciem układu, który pozwoli dłużnikowi zachować mieszkanie i wyjść na prostą. Propozycję zawarcia układu można wskazać już w samym wniosku o ogłoszenie upadłości, co będzie wymagało uprawdopodobnienia przed sędzią- komisarzem, ze celem postepowania zostaną osiągnięte.

Nasza Kancelaria pomoże Państwu w przeprowadzeniu rozmów z wierzycielami i wypracowaniu rozwiązań, a także w sporządzeniu i przeprowadzeniu postepowania upadłościowego, które pomogą Państwu uporać się z dręczącymi Państwa problemami.

Tradycja umarzania długów sięga czasów starożytnej Mezopotamii- u Babilończyków proces ten polegał na rozpuszczaniu w wodzie glinianych tablic, na których należności były dokumentowane. Można powiedzieć, iż był to obrzęd „zmywania długów”. W tradycji chrześcijańsko- żydowskiej spotykamy wzmianki o rezygnacji z wierzytelności w siódmym roku.

Jakie standardy obowiązują w naszym kraju?

Upadłość konsumencka została wprowadzona w 2009 roku, jednakże mimo wprowadzonych regulacji liczba ogłaszanych postepowań w  tym zakresie była bardzo niska. Szacuje się, iż w Polsce problem niewypłacalności dotyczy ok. 1 miliona osób, podczas gdy w latach 2009-2014 ogłoszono zaledwie 200 postanowień o otwarciu upadłości. Można śmiało powiedzieć, iż idea upadłości konsumenckiej została stworzona „z myślą o ludziach”, jednakże ramy prawne okazały się nieprzychylne dla zwykłych obywateli. Taka sytuacja wymusiła konieczność znowelizowania przepisów, która stworzyła zupełnie nową rzeczywistość prawną, stawiającą czoła społecznym problemom, czyli nadmiernemu zadłużaniu się osób fizycznych. Nowe przepisy w znaczny sposób ułatwiają procedurę uzyskania oddłużenia i są bardziej przyjazne ludziom.

Kto może skorzystać z upadłości konsumenckiej?

Przepisy o upadłości konsumenckiej dotyczą osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz znajda zastosowanie do osób prowadzących gospodarstwo rolne (co ważne, bez względu na to, czy dodatkowo prowadzą działalność gospodarczą, czy też nie). Oznacza to, iż skorzystać z dobrodziejstwa tej instytucji nie mogą przedsiębiorcy. Dotyczy to zarówno osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG, jak również osób które nie dopełniły obowiązków rejestracyjnych, ale w rzeczywistości taką działalność prowadzą. Upadłość konsumencka nie dotyczy także osób będących wspólnikami spółek- upadłość można ogłosić na podstawie ogólnych przepisów dotyczących upadłości. Posiadanie udziałów w spółkach z o.o. czy tez posiadanie akcji nie stanowią przeszkody w ubieganiu się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się na formularzu, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2015 roku. Taki formularz wyznacza minimalne wymogi wniosku, które określają przepisy ustawy. Opłata od wniosku wynosi 30,00 zł

Zgodnie z przepisami normującymi upadłość konsumencką, jeżeli dłużnik nie wykonuje wymagalnych zobowiązań choćby w  stosunku do jednego wierzyciela, to jest już niewypłacalny i tym samym uprawniony do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Każdy przypadek powinien być badany przez Sąd indywidualnie, dlatego źródło powstania długu nie jest kwestią rozstrzygającą w zakresie ogłoszenia upadłości, pod warunkiem iż dłużnik nie działał celowo. Należy pamiętać, iż Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub przyczynił się do istotnego zwiększenia jej stopnia wskutek rażącego niedbalstwa lub poprzez umyślne działanie. Sąd bada z urzędu, czy nie zachodzą podstawy do oddalenia wniosku. Prowadzenie swoich spraw w sposób nienależyty, niedbały nie przekreśla jeszcze szansy na uzyskanie oddłużenia w ramach upadłości konsumenckiej- niedbalstwo nie może osiągnąć stopnia rażącego. W interesie dłużnika leży zatem wskazanie wszystkich okoliczności, które doprowadziły do niewypłacalności i udowodnienie ich w postępowaniu, albowiem zwiększy to szansę dłużnika na pozytywne rozstrzygnięcie i skróci czas procedowania. Co ważne, zarówno brak majątku, jak również wyłączne posiadanie majątku obciążonego hipoteką lub zastawem nie przekreśla szans na uzyskanie oddłużenia w ramach upadłości konsumenckiej.

Należy również pamiętać, iż pewne kategorie długów nie mogą zostać umorzone. Należą do nich

• alimenty
• zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci
• orzeczone przez sąd kary grzywny
• orzeczone przez sąd zobowiązania do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
• nawiązki lub świadczenia pieniężne orzeczone przez sąd w sprawach karnych
• zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem
• długi, których upadły umyślnie nie ujawnił we wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu

Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”. Kodeks rodzinny i opiekuńczy oprócz majątku wspólnego małżonków wyróżnia także majątek osobisty każdego z nich, który jest majątkiem odrębnym mężą i żony. Majątkiem osobistym są m.in.: przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej; przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił; przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków; wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków i inne.

Kodeks dopuszcza także możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej.

Jeżeli narzeczeni podejmą decyzję co do zawarcia rozdzielności majątkowej przed zawarciem związku małżeńskiego, to do powstania majątku wspólnego małżonków nigdy nie dochodzi. Coraz częściej możemy się spotkać z sytuacją, gdy małżonkowie decydują się na zawarcie rozdzielności już w trakcie małżeństwa i w takiej sytuacji rozdzielność powstaje z dniem podpisania umowy. Jaki wpływ na stosunki majątkowe małżonków ma upadłość konsumencka? Ogłoszenie upadłości ma ogromny wpływ na sferę majątkowa małżonków, albowiem wraz z jej ogłoszeniem powstaje rozdzielność majątkowa, a cały majątek wspólny staje się masą upadłości. Małżonek, którego upadłość nie dotyczy może dochodzić swojej należności zgłaszając wierzytelność i zostając dopisanym do listy wierzycieli. Uprawnienie to jest konsekwencją przysługującego mu udziału w majątku wspólnym, który w wyniku przeprowadzonego postępowania zostanie przez syndyka spieniężony. Oznacza to, że małżonek upadłego traktowany jest jak zwykły wierzyciel upadłego i chcąc odzyskać swój udział, musi zgłosić swoją wierzytelność sędziemu komisarzowi z tytułu udziału w majątku wspólnym. Co ważne, zgłoszona przez małżonka wierzytelność nie jest w żaden sposób uprzywilejowana, a jej wysokość z reguły odpowiada połowie wartości majątku objętego postępowaniem upadłościowym. Prawo upadłościowe przewiduje możliwość wystąpienia z wyższym niż połowa roszczeniem, lecz w takim przypadku małżonek nieogłaszający upadłości musi udowodnić konieczne byłoby udowodnienie, że przyczynił się w większym stopniu do powstania tego majątku.

Do masy upadłości nie wchodzą ruchomości i nieruchomości stanowiące majątek osobisty małżonka osoby ogłaszającej upadłość. Ponadto, wyłączone z masy upadłości są też przedmioty służące prowadzeniu działalności gospodarczej przez tego małżonka, jak i te służące pracy zawodowej, choćby były objęte wspólnotą majątkowa. Jeżeli jednak syndyk włączy ww. przedmioty do masy upadłości, to małżonkowi upadłego przysługuje żądanie ich wyłączenia.