Wielokrotnie zdarza się, iż nasz lot na wymarzone wakacje, do rodziny czy przyjaciół albo w podróż służbową, ulega znacznemu opóźnieniu. Bywamy narażeni na różne niedogodności i dodatkowe koszty. Warto wiedzieć jakie pasażer  w takich przypadkach ma prawa. Zawsze warto czytać ogólne warunki przewozu lub regulaminy przewoźnika aby nie czuć się rozczarowanym w przypadku kłopotów podczas lotu.

Zasady przyznawania odszkodowania za szkodę spowodowaną opóźnieniem w przewozie pasażerów, bagażu lub towarów reguluje konwencja o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, sporządzona w Montrealu dnia 28 maja 1999 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 37, poz. 235 z późn. zm.) [Konwencja Montrealska], której Polska jest stroną. Zgodnie z artykułem 19 Konwencji Montrealskiej przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną opóźnieniem w przewozie pasażerów, bagażu lub towarów. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę spowodowaną opóźnieniem, jeżeli udowodnił, że on sam i osoby za niego działające podjęli wszelkie środki, jakich można było oczekiwać, w celu uniknięcia szkody, albo że podjęcie takich środków było dla nich niemożliwe.

Odpowiedzialność przewoźnika w stosunku do każdego pasażera za opóźnienie lotu jest ograniczona do 4.150 Specjalnych Praw Ciągnienia, którym przypisane są kwoty określone w Konwencji Montrealskiej. Bieżący kurs średni Specjalnych Praw Ciągnienia w złotych określany jest przez Narodowy Bank Polski w tabeli kursów średnich walut obcych udostępnianej na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego.

Między innymi ograniczenia odpowiedzialności przewoźnika nie stosuje się, w przypadku gdy szkoda została spowodowana przez działanie lub zaniechanie przewoźnika lub osób za niego działających, dokonane z zamiarem wyrządzenia szkody lub przez nierozwagę i ze świadomością prawdopodobieństwa powstania szkody, przy czym w przypadku działania lub zaniechania osób działających za przewoźnika musi być także udowodnione, że działały w zakresie powierzonych im funkcji.

Warto zwrócić uwagę, iż jakiekolwiek postanowienie umowne zmierzające do uwolnienia przewoźnika od odpowiedzialności lub zmniejszenia odpowiedzialności w stosunku do przewidzianych w Konwencji Montrealskiej są nieważne, co nie powoduje nieważności całej umowy, która nadal podlega postanowieniom Konwencji Montrealskiej.

Prawa pasażerów w przypadku opóźnienia lotów uregulowane zostały w rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającym wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającym rozporządzenie (EWG) nr 295/91
(Dz. U. UE. L. z 2004 r. Nr 46, str. 1 z późn. zm.).

W sytuacji, gdy doszło do opóźnienia lotu wynoszącego co najmniej trzy godziny, niezależnie od innych uprawnień określonych w rozporządzeniu, pasażerom przysługuje prawo dochodzenia odszkodowania w wysokości:

• 250 EUR w przypadku wszystkich lotów o długości do 1500 kilometrów;
• 400 EUR w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów;
• 600 EUR w przypadku pozostałych lotów (wszystkich innych lotów niż określone powyżej).

Wskazane powyżej prawo do odszkodowania w przypadku opóźnienia lotu wynoszącego co najmniej trzy godziny zostało potwierdzone w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, między innymi wyrokiem TS z dnia 19 listopada 2009 r., w sprawie C-402/07, CHRISTOPHER STURGEON, GABRIEL STURGEON, ALANA STURGEON v. CONDOR FLUGDIENST GMBH I STEFAN BÖCK I CORNELIA LEPUSCHITZ v. AIR FRANCE SA, określając jako  stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, przybycie do miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie wskazanej przez przewoźnika godzinie przylotu. Wyrokiem TS z dnia 26 lutego 2013 r., w sprawie C-11/11, AIR FRANCE SA v. HEINZ-GERKE FOLKERTS I LUZ-TEREZA FOLKERTS, uznającym za opóźnienie przylot co najmniej trzy godziny późniejszy niż został zaplanowany przez przewoźnika lub wyrokiem TS z dnia 4 września 2014 r., w sprawie C-452/13, GERMANWINGS GMBH v. RONNY HENNING,  w którym Trybunał Sprawiedliwości określił moment końcowy opóźnienia lotu. 

Rozważając dochodzenie roszczeń z tytułu opóźnienia lotu należy mieć na uwadze termin przedawnienia takich roszczeń, to znaczy termin po upływie którego przewoźnik będzie mógł odmówić zapłaty odszkodowania. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 marca 2017 r., w sprawie o sygnaturze akt: III CZP 111/16 orzekł, iż roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 przedawnia się w terminie rocznym na podstawie art. 778 Kodeksu cywilnego.